BBC Türkçe’nin 20 Haziran 2025 tarihli haberine göre, Afganistanlı göçmenler İran, Pakistan ve Türkiye gibi ülkelerden kitlesel biçimde geri dönmeye başladı. Afgan yetkililere göre yalnızca Nisan ve Mayıs aylarında toplam 286.960 kişi Afganistan’a geri döndü. Bu kişilerin yaklaşık 155.000’i Pakistan’dan, 111.000’i İran’dan, 3.000’i ise Türkiye’den döndü.

Pakistan ve İran’daki sıkılaşan göç politikaları bu hareketin başlıca nedeni olarak gösteriliyor. Pakistan, 2023 yılında başlattığı “Yasadışı Yabancıların Geri Gönderilmesi Planı” çerçevesinde Afgan göçmenleri sınır dışı etmeye başladı. İran ise 6 Temmuz 2025’e kadar belgeli olmayan Afganların ülkeyi terk etmesini istiyor; bu karar yaklaşık 4 milyon kişiyi etkileyebilir.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), bu dönüşlerin “daha da derin bir insani kriz” doğurabileceği uyarısında bulunarak 71 milyon dolarlık yardım çağrısı yaptı ve dönüşlerin “gönüllü, güvenli ve onurlu” olması gerektiğini belirtti.

Türkiye bağlamında ise durum farklılık gösteriyor. Galatasaray Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Didem Danış’a göre, Türkiye’de İran ve Pakistan’daki gibi ani ve kitlesel geri dönüşler değil, son yıllarda tedrici bir azalma yaşanıyor. 2023 seçimlerinden sonra Türkiye’de düzensiz göçe karşı alınan önlemler (sınırlara duvar, mobil denetimler) göçmen akışını yavaşlatmış durumda.

Türkiye’de şu an 38.892 Afgan ikamet izniyle, 172.602 kişi ise uluslararası koruma statüsüyle yaşıyor. Ayrıca kayıtsız olanların sayısı bilinmemekle birlikte oldukça yüksek. 2018–2025 arasında Türkiye’de yakalanan düzensiz Afgan göçmenlerin sayısı 700 bini aştı. 2025’in ilk 5 ayında 19.087 kişi yakalandı.

Haberde ayrıca, ekonomik nedenlerle Türkiye’ye gelen Afganların iş bulmakta ve ailesini geçindirmekte zorlandığı, bu yüzden Türkiye’nin artık “cazip bir ülke” olmaktan çıktığı

vurgulanıyor. Bu gelişme, Afgan göçmenlerin hem gönüllü dönüşünü hem de düzensiz göçteki azalmayı beraberinde getiriyor.

Kaynak: BBC Türkçe: https://www.bbc.com/turkce/articles/cvgvxwy1nl5o