İtalya’nın sığınma başvurularını Arnavutluk’ta kurduğu merkezlerde işleme koymasını öngören anlaşma, bu hafta uygulamaya geçirildi. Anlaşma olası insan hakları ihlallerine kapı açabileceği nedeniyle eleştiriliyor olsa da Avrupa Komisyonundan projeye destek geldi.

İtalya ve Arnavutluk hükûmetlerinin geçen yıl imzaladığı ve 2024’ün başında iki ülke parlamentosunun da onayladığı anlaşma çerçevesinde; İtalya’nın Arnavutluk topraklarında iki göçmen merkezi kurmasını ve iltica talebi olan düzensiz göçmenleri buraya taşımasını öngören anlaşma, bugün itibarıyla faaliyete geçmeye başladı. İtalyan ANSA ajansının güvenilir kaynaklara dayandırdığı haberine göre, İtalyan donanmasına ait Libra gemisi ilk düzensiz göçmen grubunu Arnavutluk’taki merkezlere götürmek üzere yola çıktı.

Libra gemisinin, İtalya’nın en çok düzensiz göçmen karşılayan noktası olan Akdeniz’deki Lampedusa Adası’ndan hareket ettiği ve çarşamba günü Arnavutluk’un Şingin (Shengjin) Limanı’nda kurulan ilk karşılama merkezine ulaşmasının beklendiği belirtiliyor.

İtalya’nın Arnavutluk’ta İşleteceği İltica Prosedürü

İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ve Arnavutluk Başbakanı Edi Rama’nın 6 Kasım 2023’te Roma’da imzaladığı anlaşma, İtalyan güvenlik güçleri tarafından Akdeniz’de kurtarılan düzensiz göçmenlerden bir bölümünün Arnavutluk’a nakledilmesini ve iltica taleplerinin inceleme süresince burada kalmasını öngörüyor.

“Anlaşma Göçü Durdurmuyor, Daha Tehlikeli Hâle Getiriyor”

Göçmenler, ilk olarak Arnavutluk’un kuzeyindeki Şingin Limanı’na taşınacak, buradaki ilk kontrol ve kayıt işlemlerinden sonra iltica talepleri incelenecek, daha sonra Gjader’deki Arnavutluk Hava Kuvvetleri’ne ait eski bir askerî kamp merkezine kurulan yaklaşık 1000 kişi kapasiteli diğer merkeze götürülecek. Göçmenler, inceleme talepleri sonuçlanıncaya kadar bu merkezde kalacak. Anlaşma kapsamında, İtalya’ya denizden ulaşmaya çalışan ve İtalyan güvenlik güçlerince kurtarılan sağlıklı erkek düzensiz göçmenlerin, İtalya İçişleri Bakanlığının idaresini üstlendiği bu merkezlere taşınması öngörülüyor.

İtalya tarafından finanse edilen anlaşmanın bir parçası olarak geçtiğimiz hafta Arnavutluk’ta üç tesis resmen açıldı: 880 sığınmacıyı ağırlama kapasitesine sahip bir merkez, 144 kişilik bir sınır dışı öncesi merkezi ve 20 kişilik küçük bir hapishane. Anlaşmanın İtalya’ya beş yıllık maliyeti, 670 milyon avro civarında. Tesisler İtalya tarafından işletilecek ve İtalyan yargı yetkisi altında olacak. Dış güvenliği ise Arnavut güvenlik birimleri sağlayacak.

İtalya’nın yaptığı açıklamaya göre, bu tesislerdeki yetkililer sığınma taleplerini 28 gün içinde, şu anda İtalya’da aylar süren süreçten çok daha hızlı bir şekilde işleme koymaya çalışacaklar. Arnavutluk sadece İtalya tarafından “güvenli” olarak tanımlanan ülkelerden gelenlerin başvurularını işleme koyacak. “Güvenli ülke”leri ihtiva eden bu listedeki ülke sayısı yakın zamanda 15’ten 21’e çıkarıldı. Güncellenen listede Bangladeş, Mısır, Fildişi Sahili ve Tunus gibi ülkeler de yer alıyor. Geçtiğimiz 2023 yılında bu ülkelerden İtalya’ya 56.588 kişinin geldiği ifade edilmişti.

Kurulan Merkezler İçin “Guantanamo” Benzetmesi Yapılmıştı

Uluslararası Af Örgütü (Amnesty) Arnavutluk’taki İtalyan göçmen merkezlerinin faaliyete geçmesine ilişkin bir yazılı açıklama yaptı. Bu açıklamada iki ülke arasındaki protokolde öngörülen tedbirlerde, iltica hakkı ve ilgili güvencelerin ihlal edilmesi riski, keyfi gözaltı riski, kişisel özgürlüklerin ihlali gibi bazı insan hakları ihlalleri olabileceğine dair güçlü endişeler duyulduğu bildirildi.

Anlaşma, Avrupa merkezli sivil toplum kuruluşlarının arama kurtarma gemileri tarafından kurtarılan göçmenleri, reşit olmayanları, hamile kadınları ve savunmasız kişileri kapsamıyor. Anlaşma çerçevesinde İtalya, Arnavutluk’un kuzeybatısındaki Şingin (Shengjin) Limanı’nda ilk kabul merkezi kurdu ve Gjader bölgesinde ise sonraki prosedürler için tesis ve geri gönderme merkezi oluşturdu. İtalya ile Arnavutluk arasındaki bu protokol, bir Avrupa Birliği (AB) ülkesinin, kendisine gelen düzensiz göçmenleri, AB üyesi olmayan başka bir ülke toprağına göndermesini düzenleyen ilk anlaşma olma özelliği taşıyor.

Söz konusu anlaşmayla oluşturulan bu tesislere, İtalyan ve yabancı basında çıkan bazı haber ve yazılarda, “yeni bir Guantanamo” olduğu yönünde eleştiriler yöneltilmişti. Başbakan Meloni ise İtalya-Arnavutluk protokolünü, ülkesine düzensiz göçmenlerin gelişlerini caydıracak unsur olarak k B Komisyonu Başkanı, Projeye Sahip Çıktı

Arnavutluk Avrupa’nın Guantanamo’su mu Oluyor?

İtalya ve Arnavutluk arasındaki bu göç anlaşması, İngiltere’nin hükûmet değişimiyle birlikte rafa kaldırdığı oldukça tartışmalı Ruanda planını hatırlatıyor olsa da İtalya’nın Dışişleri Bakanı Antonio Tajani ve Arnavutluk Büyükelçisi Fabrizio Bucci, bu benzetmeye karşı çıktı. İtirazlarının temeli olarak da bütün sürecin İtalyan mevzuatı ve birimlerince yürütülecek olmasını gösterdiler. Eylül ayının ortasında İtalya’ya resmî ziyarette bulunan İngiltere Başbakanı Keir Starmer (İşçi Partisi) ise, İtalya’nın Arnavutluk topraklarında bu tartışmalı girişimini “pratik bir çözüm” olarak niteledi ve inceleyeceklerini ifade etti.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 14 Ekim’de AB üyesi ülkelerin liderlerine gönderdiği göç zirvesi davetinde uygulamaya sokulan projeyi destekledi. Yedi sayfalık davet mektubunda, von der Leyen 2023 yılında AB genelinde 1 milyon 140 bin seviyesine çıkan sığınma başvurularını azaltmayı ve düzensiz sınır geçişleri ve insan kaçakçılığıyla mücadeleyi hedef alan önerilere yer verdi. Von der Leyen’in değindiği çözüm önerileri arasında -İtalya’nın Arnavutluk’taki girişimini andıran- iltica prosedürünün AB sınırları dışına ihraç edilmesini merkeze alan “yenilikçi yollar” bulma ve bunu sistemleştirme fikri bulunuyor. Von der Leyen -insani yardım örgütleri tarafından iltica sürecini baltaladığı ve yargı denetimini zayıflattığı gerekçesiyle sert bir şekilde eleştirilen- bu anlaşmanın sonuçlarının AB göç politikasının bundan sonraki adımlarını belirleyebileceğini ifade etti. amuoyuna sunmuştu.

Kaynak: Perspektif.eu

https://perspektif.eu/2024/10/15/italya-arnavutluk-goc-anlasmasi-avrupanin-yeni-iltica-modeli-mi/